Heusden

Heusden is een in 1968 gestarte 40 jaar durende gerestaureerde vestingstad en is gelegen aan de Bergsche Maas. Dichtstbijzijnde steden zijn 's-Hertogenbosch aan de oostkant en Waalwijk ten zuidwesten.

De geschiedenis gaat terug tot de 8ste eeuw. In 722 wordt Heusden vermeld als Hunsata Super fluvium Mosam.  In 839 zou het stadje (waarschijnlijk Oudheusden) zijn verwoest door de Noormannen. 

Het Kasteel Heusden waar omheen het huidige stadje zich ontwikkelde dateert uit de twaalfde eeuw.

Heusden lag op de grens tussen Hertogdom Brabant, De graafschappen Holland en Gelre. In 1279 werd het ingenomen door Hertog Jan 1 van Brabant. Wanneer de stad stadsrechten verkreeg is niet duidelijk diverse bronnen vermelden het jaar 1231. In 1340 werd Wijnric van Oyen door Jan van Wijnvliet (Burggraaf van Heusden) aangesteld als drossaard van het Land van Heusden.

In 1357 werd het Land van Heusden verkocht aan het Graafschap Holland en werd dus Hollands.

Het laatgotische Stadhuis werd gebouwd in 1461.

In 1569 werd de stad door de Spanjaarden belegerd en verwoest en door de grote brand van 1572 werd bijna de hele stad in de as gelegd. In 1680 werden het kasteel en omliggende huizen verwoest doordat de bliksem insloeg inde kruittoren.

Aan het einde van de zestiende eeuw ontwierp Jacob Kemp in opdracht van Willem van Oranje een moderne omwalling volgens Oudnederlands vestingstelsel. De middeleeuwse ommuring kende vier stadspoorten: de Wijkse Poort, de Bossche Poort,, de Oudheusdense Poort en de Veerpoort. De haven en het Kasteel en later ook de Wiel (ontstaan in 1679) kwamen daardoor binnen de omwalling te liggen.

Heusden speelde tijdens de tachtigjarige oorlog een belangrijke rol als bruggenhoofd voor de Staatsen.

Toen het Koninkrijk der Nederlanden werd gesticht had de vesting, deel uitmakend van de Zuider Waterlinie, geen functie meer. In 1821 verloor het stadje zijn vestingstatus en in 1879 ook zijn garnizoen. Daarna werden de vestingwerken verwaarloosd.

Aan het einde van de tweede wereldoorlog, november 1944, werden de toren van het stadhuis (het mooiste stadhuis van Nederland) en twee kerktorens door de Duitsers opgeblazen. Naast de vele slachtoffers was dit een enorm verlies voor het historische stadje.

In 1968 werd gestart met een grote restauratie van de vestingwerken. Na aanvankelijk veel onduidelijk werd uiteindelijk besloten terug te grijpen naar het ontwerp Van Jacob Kemp volgens de kaart van Joan Blaeu uit 1646. Heusden heeft nu 9 bastions, zes ravelijnen, een beschermd eilandje en een natte gracht. Op enkele bastions staan standerdmolens en torens.

De binnenstad m,et omgeving is beschermd stadsgezicht.

Het stratenplan stamt nog uit de middeleeuwen: een Hoofdstraat (Waterpoort-Hoogstraat-Botermarkt-Breestraat) en twee daaraan evenwijdig lopende straten: Putterstraat en de Ridderstraat-Vismarkt-Stadshaven.

In 1980 won Heusden de Urbes Nostrae-prijs voor zijn vestingsrestauratie, de hoogste Europese prijs op het gebied van restauratie.